طراحی پلان باز چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟

• تعریف پلان باز
• تاریخچه پلان باز
• مزایای سبک طراحی پلان باز
• معایب سبک طراحی پلان باز
• طراحی با پلان باز چطور فضا را بزرگ‌تر نشان می‌دهد؟

تعریف پلان باز:

پلان باز در فرهنگ لغت برای توصیف اتاق یا ساختمانی به‌کار می‌رود که دارای دیوارهای کم یا بدون دیوار است؛ بنابراین فضا به اتاق‌های کوچک‌تر تقسیم نمی‌شود. پلان باز معمولا بیشتر برای دو کاربری مسکونی و اداری استفاده می‌گردد.

طراحی با رویکرد پلان باز، به این معنا نیست که خانه یا فضای کارهیچ اتاق یا دیواری نداشته باشد، بلکه هدف این نوع طراحی، یکی نمودن و یکپارچگی فضاهایی است که می‌توانند کارکردهای مشترک داشته باشند؛ مانند آشپزخانه، اتاق ناهارخوری و نشیمن در کاربری های خانگی و اتاق های مختلف فضاهای کاری در کاربری اداری.

در پلان با طرح باز خانگی، معمولا یکی از این سه حالت در چینش فضاهای نشیمن، ناهارخوری و آشپزخانه انتخاب می‌شود:

• ترکیب آشپزخانه و اتاق ناهارخوری :

آشپزخانه و اتاق ناهارخوری اغلب فضای مشترکی دارند و در پلا‌ن‌های بسته نیز گاهی این دو فضا با یکدیگر ادغام می‌شوند. گاهی اوقات خود میز ناهارخوری یا یک جزیره، فضای آشپزخانه را از ناهار خوری تفکیک می‌کند.

• ترکیب غذاخوری و اتاق نشیمن:

فضای غذاخوری و اتاق نشیمن در پلان با طرح بازدر یک منطقه ادغام می‌شوند. خط تقسیم و تفکیک آن‌ها می‌تواند کف‌سازی متفاوت، نورپردازی مجزا، پله و یا نرده کوتاه باشد.

• ترکیب آشپزخانه، ناهارخوری و اتاق نشیمن:

• در این حالت هر سه فضا در یک اتاق بسیار بزرگ ترکیب می‌شوند و هیچ مرز یا مانعی بین آن‌ها قرار نمی‌گیرد.

تاریخچه پلان باز:

تا قبل از جنگ جهانی دوم، اکثر خانه‌های مسکونی از یک نقشه ساده پیروی می‌کردند که در آن راهرو اصلی فضاها را مانند شریان تقسیم می‌نمود و دسترسی به اتاق‌ها را ‌ممکن می‌ساخت. در این پلان‌ها آشپزخانه به‌عنوان یک فضای خدماتی محسوب می‌شد و معمولا در انتهای پلان قرار می‌گرفت.

مفهوم اصلی پلان با طرح باز ابتکار معمار معروف، فرانک لوید رایت در سال 1880 برمی‌گردد. او با پیشرفت‌هایی که در گرمایش متمرکز داشت، در سال 1990 در خانه‌های چمن‌زنی خود یک پلان باز طراحی نمود. از 1990 به بعد پلا‌ن‌های باز در معماری و ساخت و ساز جای خود را باز نموده‌اند. آن‌ها هدف بسیاری از پروژه‌های جدید و هم‌چنین پروژه‌ای بازسازی بوده‌اند.

مزایای سبک طراحی پلان باز:

• استفاده بهینه از فضا:

یک پلان با طراحی باز امکان استفاده حداکثری از فضا را برای شما فراهم می‌کند. سبک‌های سنتی‌تر طراحی پلان، یعنی پلان بسته‌ شامل اتاق‌هایی است که ممکن است کمتر از آن‌ها استفاده شود، پلان باز با یکی نمودن این اتاق‌ها، به افزایش استفاده از هر بخش خانه و ایجاد یک فضای یکپارچه کمک می‌کند. هم‌چنین از نظر بصری در طرح پلان باز، فضا بزرگ‌تر از آنچه هست نشان داده می‌شود و برای فضاهای با مساحت کم بسیار مناسب به‌نظر می‌رسد.

• انعطاف‌پذیری و چیدمان‌های چند منظوره:

داشتن یک پلان باز به شما اجازه می‌دهد تا به طور خلاقانه فضای خود را چیدمان کنید و هر زمان که بخواهید فضا را تغییر دهید. جانمایی مجدد مبلمان و دکوراسیون برای تغییر چیدمان در صورت نبود دیوارها یا پارتیشن‌های داخلی، بسیار آسان است. این رویکرد طراحی برای افرادی که به‌دنبال ایجاد تنوع در دکوراسیون داخلی هستند مناسب است چون فضا همواره برای تغییر آماده است و محدودیتی وجود ندارد.

• سرگرم شدن مهمانان یا خانواده:

یک طراحی با پلان باز به شما این امکان را می‌دهد که هنگام طبخ شام در آشپزخانه همزمان از مهمانان در فضای نشیمن پذیرایی کنید. همچنین این نوع چیدمان به شما اجازه می‌دهد کودکان خردسال را بهتر زیرنظر داشته باشید.

• ارتباطات و تعاملات بیشتر:

در پلان طرح باز برخلاف پلان با طرح بسته، بدون وجود دیوار و اتاق‌ها، به راحتی می‌توان تمامی اعضای خانواده را دید و با یکدیگر صحبت نمود.

• افزایش ارزش املاک و مستغلات:

امروزه پلان‌های باز طرفدار بیشتری در بین مشتریان دارند و دلیل آن امکان چیدمان متفاوت و اعمال سلیقه مالکین جدید است. تصور کنید ساختمانی با پلان باز در اختیار شما قرار گرفته که به‌راحتی می‌توانید دکوراسیون داخلی دلخواه‌تان را در آن پیاده‌سازی کنید. این نوع پلان‌ها در بازسازی ساختمان‌ها نیز پلان‌های محبوبی هستند.

• سیرکولاسیون آسان حرکتی:

یکی دیگر از مزایای پلان‌های باز، جابه‌جایی آسان در فضا است زیرا هیچ در، دیوار یا راهرویی وجود ندارد.

• وجود نور طبیعی:

لویی کان معمار معروف در کتابش می‌نویسد: «از نظر هنر معماری هیچ فضایی واقعی نیست مگر آن‌که از نور طبیعی برخوردار باشد». نورپردازی طبیعی علاوه بر روح بخشیدن به فضا، از نظر روانشناسی می‌تواند احساس رضایت‌مندی، انرژی و حرکت در افراد ایجاد کند.

در طراحی پلان با رویکرد باز، نور طبیعی بهتر در فضا گردش می‌کند و به دلیل عدم وجود موانعی مانند دیوارها یا پارتیشن‌ها، نور فضاها بسیار مطلوب خواهد بود.

معایب سبک طراحی پلان باز:

• فقدان حریم خصوصی:

در یک پلان با طرح باز، صدا بین فضاها پخش می‌شود و باعث می‌شود افراد را از اموری که نیاز به تمرکز دارند، مثل مطالعه منحرف کند. هم‌چنین این پلان برای افرادی که در خانه و در دفتر خانگی کار می‌کنند مناسب نیست، چون رفت و آمد اهل خانه و سرو صدا مانع تمرکز آن‌ها می‌شود.

• هزینه بیشتر گرمایش و سرمایش:

ممکن است هنگام انتخاب سبک پلان باز برای ساختمان‌تان، مجبور شوید هزینه برق و گاز بیشتری برای ایجاد گرمایش و سرمایش پرداخت کنید؛ چرا که فضاها ابعاد بزرگ‌تری دارند و به سادگی گرم یا سرد نمی‌شوند. در شرایط اقلیمی بسیار سرد یا بسیار گرم، پلان با طرح بسته دارای اتاق‌های متعدد، مطلوب‌تر به نظر می‌رسد.

• فضاهای نامرتب‌تر:

اگر از آن دسته افرادی هستید که تا زمانی‌که همه چیز مرتب و سرجای خود نباشد نمی‌توانید آرامش داشته باشید، احتمالا پلان با طرح باز موجب آزار شما خواهد بود. در این پلان‌ها به دلیل عدم وجود درب و دیوار، تمامی فضاها در معرض دید خواهند بود و در صورت نامرتبی یا کثیفی، از تمام زوایای خانه دیده می‌شوند.

• تهویه دشوارتر:

در طرح‌های با پلان باز، به دلیل یکی شدن فضای آشپزخانه، نشیمن و ناهارخوری، بوی غذاهای طبخ شده مدت‌ها در فضا می‌پیچد و به ناهار خوری و نشیمن سرایت می‌کند.

طراحی با پلان باز چطور فضا را بزرگ‌تر نشان می‌دهد؟

پلان‌های باز به دلیل یکپارچگی و مساحت بیشتر نسبت به اتاق‌های کوچک، از نظر بصری بزرگ‌تر به نظر می‌رسند. هم‌چنین به دلیل عدم وجود دیوارها و موانع، نور طبیعی در خانه، فراوان خواهد بود در نتیجه خانه روشن‌تر و بزرگ‌تر به نظر می‌رسد. وجود دیوارها مانع تابش نور خورشید به تمام زوایای خانه می‌شود و نور فقط به مناطق خاصی نفوذ می‌کند.